Na de algemene beschouwingen van de vorige week, nu een betoog waarom de energieprijzen de komende jaren gaan dalen. Vier hoofdlijnen, de politiek, de vraag, het aanbod en de opwekking.

Uiteindelijk leidt dit tot voldoende argumenten om te betogen dat de energieprijzen de komende jaren gaan dalen. Maar nogmaals het gaat hier vooral om een verzameling argumenten die in verschillende artikelen en nieuwsberichten opduiken. Ik som ze op zonder verder oordeel maar wel met enige beschouwing. In het volgende artikel zullen we zien dat er ook voldoende argumenten zijn om te betogen dat de prijzen gaan stijgen. In de mindmap (onderaan het artikel, zelfde als in vorig artikel) een samenvatting, hieronder een toelichting.

Politiek
De belasting op energie bestaat nu voor een deel uit milieubelasting, wanneer er meer duurzame energie opgewekt wordt zou het logisch zijn dat deze belasting naar beneden gaat. Dit argument wordt natuurlijk pas echt relevant als duurzame energie de komende tijd een enorme vlucht neemt.

Afname van de vraag
Een van de kernprincipes van de economie is dat bij een afname van de vraag de prijzen naar beneden gaan. Belangrijke vraag dus: gaat de vraag naar energie de komende jaren afnemen? En gaan in het verlengde daarvan de prijzen naar beneden?. Op dit moment staat de economie in Nederland nagenoeg stil. Het is maar de vraag wanneer dit weer een beetje in beweging komt en hoe groot de economische groei dan zal zijn. Er zijn mensen die betogen dat de economische groei van de jaren 90 en begin deze eeuw voorlopig niet (of zelfs nooit) meer terugkomt. Aannemende dat het energiegebruik gelijke tred houdt met de stand van de economie, zou er in dat scenario dus geen of nauwelijks groei van het energiegebruik zijn. Wat overigens niet hetzelfde is als een afname. Maar stel dat de economie wel gaat groeien, neemt de de vraag naar energie dan automatisch toe? Zou kunnen, maar ondertussen werken we, onder andere in het kader van het energieakkoord, hard aan energiebesparing. Als we er echt in slagen om een flink percentage energie te besparen en zelf (decentraal) duurzaam op te wekken zal de vraag naar energie alsnog afnemen.

Toename van het aanbod.
Hier geldt een vergelijkbaar principe, meer aanbod van energie zal zorgen voor lagere prijzen. Belangrijke vraag is dus groeit het aanbod? Intuïtief zou je zeggen dat het aanbod aan fossiele energie af zal nemen. Immers fossiele brandstoffen zijn eindig en kunnen dus ooit uitgeput raken, dat staat volgens mij niet ter discussie. Twee vragen zijn hier van belang: Hoe hard gaat het met die uitputting en is er een verband tussen de grootte van de voorraad en de prijzen.

Al tientallen jaren wordt er gewaarschuwd voor de uitputting van hulpbronnen. Toch blijkt er steeds (als het bijvoorbeeld om olie en gas gaat) een voorraad voor de komende 30 tot 50 jaar te zijn. Terwijl het gebruik van deze hulpbronnen alleen maar toeneemt. Maar, is het dan niet zo dat nieuwe bronnen die aangeboord worden steeds moeilijker te exploiteren zijn? En dat dus de kosten voor winning toenemen en daarmee de prijs? Zou kunnen maar hier valt ook wat tegenin te brengen. Het eerste vat olie dat uit de Noordzee gewonnen werd was erg duur, inmiddels kunnen we dat door schaalvergroting en nieuwe technologieën steeds goedkoper. Ter illustratie een aantal innovaties die tot kostenreductie hebben geleid:

• Het beter in kaart brengen van reservoirs.
• Betere boortechnieken (schuin en horizontaal boren)
• Minder kosten voor veiligheid. Het ongeluk op het platform Piper-Alfa in 1988 leidde tot veel slachtoffers maar verrassend genoeg op de langere termijn tot lagere (veiligheids-)kosten. Men ging vanuit veiligheidsoverwegingen met minder mensen per platform werken en er kwamen zelfs onbemande platformen. Gevolg was dat deze een stuk lichter en goedkoper gebouwd konden worden.

Rudy vertelde mij dat er een econoom is (Harold Hotelling) die heeft beschreven dat natuurlijke hulpbronnen nooit uitgeput raken en dat vermindering van de voorraad niet tot hogere prijzen leidt. “The Hotellings rule” beschrijft het tijdpad van de winning van natuurlijke hulpbronnen die de waarde van de voorraad maximaliseert. Dit (sociaal en economisch meest rendabele) pad leidt tot een prijs voor de hulpbron die gelijk oploopt met de rentevoet. Volgens mij betekent deze regel in gewone mensentaal dat de prijs van een hulpbron nooit extreem zal stijgen als gevolg van uitputting (wel als gevolg van kunstmatige schaarste, kartels en conflicten). Misschien dat Rudy dit nog een keer verder uit kan leggen want zelf begrijp ik het ook niet helemaal, het is nogal wiskundig ;-). En hoewel het hier om een theorie gaat concludeer ik dat het argument ‘uitputting leidt tot stijging van prijzen’ niet vanzelfsprekend is want:

1. Het einde van de voorraden is nog niet in zicht, we vinden steeds weer nieuwe.

2. We slagen er steeds weer in deze nieuwe bronnen op een efficiënte manier te exploiteren.

Groot aanbod uit Duitsland. In Duitsland is de afgelopen jaren veel geïnvesteerd in duurzame energie. Als het hard waait en of er is veel zon, dan is er in Duitsland een overschot aan elektriciteit dat tegen lage prijzen op de Europese markt gedumpt wordt.

Overcapaciteit. Nederland had de wens een exporteur van elektriciteit te worden. De afgelopen jaren zijn veel nieuwe kolen en gascentrales gebouwd. In korte tijd is de elektriciteitsmarkt echter veranderd. Door de crisis en de opkomst van duurzame energie is de vraag afgenomen en is er geen behoefte aan in Nederland opgewekte elektriciteit.

De overcapaciteit kan nog groter worden doordat Nederland (volgens het energieakkoord) de komende jaren fors gaat investeren in duurzame energie. Zonne-energie is inmiddels voor huishoudens rendabel, de verwachting is dat het niet lang duurt voordat het ook voor ondernemers interessant wordt te investeren in zonne-energie. Nog meer energie op de markt.

Goedkopere opwekking
Niet alleen het aanbod neemt toe, de productie wordt ook goedkoper. Schaliegas in de Verenigde Staten heeft er toe geleid dat in de VS de vraag naar steenkool is afgenomen en steenkool goedkoop is geworden (en daarmee stroom opgewekt uit kolen, ook in Nederland). Dit staat los van de discussie die in Nederland over schaliegas gevoerd wordt.

In de discussie over winning van schaliegas in Nederland hoor je veel argumenten dat winning erg duur is. Het is dan ook een argument dat je kunt gebruiken om een stijging van de energieprijzen te voorspellen (zie volgende artikel). Denkend aan de discussie over uitputting en ‘Hotellings rule’ is het echter niet uitgesloten dat schaliegas op termijn wel rendabel wordt en mogelijk zelfs zeer goedkoop, het heeft gewoon wat tijd nodig.

Goedkope elektriciteitsproductie wordt ook veroorzaakt doordat zonnepanelen financieel gezien een steeds hoger rendement krijgen.

Energieprijzen

Tot zover argumenten die gebruikt worden om te voorspellen dat de energieprijzen gaan dalen, volgend bericht, de energieprijzen gaan stijgen.

Stijn van Liefland