Zeker interessant om te kijken naar een aflevering van ‘De rekenkamer’. Bijvoorbeeld die over de kosten van een belminuut:

http://www.tvopjepc.nl/programma/1826

Het leuke van het programma is dat met ‘achterkant van een sigarendoosje’ een berekening wordt gemaakt van herkenbare zaken als belminuten, flitspalen, een biertje etc. Toen ik naar de uitzending over belminuten zat te kijken bedacht ik met ineens het volgende.

• Op zich komen hier herkenbare conclusies uit. De kosten van een gemiddelde belminuut bedragen 15 cent. Vaak betaal je echter veel minder voor een belminuut, dus hoe kan dat dan? Aan de ene kant wordt er verdiend aan de kosten van de belminuten die ‘buiten je bundel’ vallen, je betaalt dan tot aan wel 30 cent per minuut toe. Verder wordt er flink verdiend aan de mensen die kiezen voor een ‘gratis’ nieuw beltoestel in combinatie met een vast bedrag per maand.
• Een simpele rekensom laat zien dat je bij een contractduur van bijvoorbeeld 24 maanden zomaar € 300 extra betaalt voor een nieuw toestel ten opzichte van iemand die een abonnement zonder toestel neemt (en er dan zelf het toestel los bijkoopt). Je betaalt effectief dus geen € 300 maar € 600 voor je toestel.
• Die kennis is algemeen bekend (dus ook bij de ‘slachtoffers’) maar blijkbaar staat het de handel in dure abonnementen niet in de weg.
• Blijkbaar is de snelheid, het gemak, de verleiding van de gadget, de kans er weer bij te horen, het gaan voor de korte termijn etc voldoende om alle rationaliteit weg te drukken. Graag betalen we het dubbele voor een nieuw beltoestel mits op deze manier aan de man gebracht.
• Uitkomst: we tonen rationeel aan dat het niet rendeert (rekenkamer methodiek) maar desondanks vormt dat geen enkel beletsel om op grote schaal door te gaan met kopen.

Toen bedacht ik me: dit is precies het omgekeerde van wat we hier op ‘slimme financiering’ proberen te doen:

• We willen op de ‘rekenkamer methodiek’ laten zien dat duurzame maatregelen zichzelf terug verdienen, dat duurzaamheid rendeert. Of niet rendeert maar dan is het ook niet duurzaam de maatregel uit te voeren.
• Het initiatief is onder andere ontstaan uit de vragen die we veelvuldig krijgen: ‘Is allemaal leuk en aardig die duurzaamheid, maar het kost zo veel geld’.
• Maar we weten ook dat een ‘bewijs’ van positief rendement lang niet altijd voldoende reden is om over te gaan op duurzame maatregelen.
• Zo krijgen we dus het omgekeerde belminuten effect: we tonen aan dat het goedkoop is duurzame maatregelen te nemen, maar dat is geen beletsel om op grote schaal door te gaan met niet duurzaam en dus duurder gedrag.

Welke conclusie kunnen we hier uit trekken? Dat er blijkbaar meer speelt dan rationaliteit. We kunnen het definitorisch toch weer op orde te krijgen door te constateren dat er dan blijkbaar sprake is van verborgen kosten. Dus weer op zoek naar kosten die blijkbaar op de achtergrond ook nog een rol spelen (besliskosten, transactiekosten, gemakskosten etc).

Maar ik kan ook concluderen dat we op de verkeerde weg zitten. Wat kan duurzaamheid leren van de belminuten wereld? Dat als een product maar interessant genoeg is, we ons ermee kunnen onderscheiden, het voldoende gemak en hipheid met zich brengt, dat dan de prijs en het rendement geen enkele rol meer spelen.

We moeten dus minder in gesprek met banken, economen en financiers maar meer met pr-, marketing-, verkoop- specialisten.

Wat kan de wereld van duurzame maatregelen leren van de wereld van de belminuten?

Rudy van Stratum