In het vorige artikel de argumenten waarom de energieprijzen gaan dalen. In dit artikel de argumenten waarom de prijs omhoog gaat. Het klinkt raar, maar heel veel argumenten voor een stijgende energieprijs heb ik niet kunnen vinden. Misschien lag het jaren lang zo voor de hand dat de prijzen zouden stijgen dat niemand de behoefde voelde dat te onderbouwen. Maar uiteindelijk gaat het niet zozeer om de hoeveelheid argumenten als wel om het belang ervan. Immers, één argument kan uiteindelijk de doorslag geven.

Rechttoe rechtaan

Als eerste hebben we de, ik noem het maar klassieke, argumenten. Groei, van de bevolking, de economie, onze consumptie etc., leidt tot meer energiegebruik. Meer gebruik leidt tot snellere uitputting van hulpbronnen en daarmee tot hogere prijzen. Hierbij gaat het niet alleen om de groei in Nederland maar ook in de rest van de wereld, de prijs voor fossiele brandstoffen wordt immers voor een groot deel op de wereldmarkt bepaald. Overigens, los van uitputting zal een grotere vraag in een vrije economie sowieso tot een hogere prijs leiden.

Naast deze simpele rechttoe rechtaan beredenering spelen er, als het gaat om groei van het gebruik, ook subtielere mechanismen. De ontwikkeling van de laatste jaren in Nederland is dat we vooral meer elektriciteit gaan gebruiken. Woningen en bedrijven die verwarmd worden met behulp van een warmtepomp gebruiken geen gas voor de verwarming maar een omgekeerde koelkast. Heel efficiënt voor de verwarming, maar het werkt op elektriciteit. Ook de elektrische auto kan op termijn de vraag naar elektriciteit flink toe laten nemen. Allereerst zal dit mogelijk tot een hogere prijs voor elektriciteit leiden (meer vraag, hogere prijs). Een tweede effect is dat het elektriciteitssysteem mogelijk aangepast moet worden (zie hieronder).

Aanpassingen sector

Dat laatste punt is in de mindmap weergegeven in de tak aanpassingen sector. Er verandert veel op het gebied van onze energievoorziening, de energiesector moet zich daaraan aanpassen en dat kost geld. Een van die aanpassingen betreft het energiesysteem. Door veranderend gebruik en door opwekking met wind en zon (minder voorspelbaar) is: meer transportcapaciteit nodig; wordt gedacht aan een smart grid en is mogelijk opslag van energie noodzakelijk. Overigens is het natuurlijk de vraag of de benodigde investeringen zo hoog zijn dat het een merkbaar effect heeft op de energieprijzen. Het bouwen van een nieuwe energiecentrale kost immers ook zeer veel en leidde tot nu toe niet tot hogere rekeningen.

De energiesector kent ook een aantal problemen. De overcapaciteit voor elektriciteitsproductie betekent dat centrales mogelijk vervroegd uit bedrijf worden genomen, een kostenpost. Een ander probleem is dat het oude verdienmodel niet meer zo goed werkt. Elektriciteitsproducenten verdienden veel geld door het leveren van elektriciteit op momenten van piekgebruik. De stroomprijs voor grootverbruikers varieert door de dag heen en op momenten met veel vraag valt er dus veel te verdienen (vooral overdag). Door de opkomst van duurzame energie vallen deze pieken in gebruik steeds vaker samen met pieken in de productie (overdag schijnt immers de zon), met een groter aanbod en lagere prijs tot gevolg. Zo nemen de inkomsten van de energieleveranciers af die ze weer op een andere manier moeten compenseren (prijsverhoging?).

Een laatste verandering binnen de sector betreft schaliegas. Mogelijk is het een nieuwe en goedkope bron van energie, maar het zou ook op een fiasco uit kunnen lopen dat tot grote verliezen leidt die op de een of andere manier weer gecompenseerd moeten worden.

Tot slot speelt ook bij een mogelijke prijsstijging de politieke factor een rol. Klimaatverandering staat nog steeds hoog op de agenda en is een probleem dat we niet binnen vijf jaar oplossen. Extra belastingen om dit probleem aan te kunnen pakken zijn daarom m.i. niet uitgesloten. De opkomst van zonne-energie en windmolens kan weer leiden tot restricties waardoor het aanbod minder snel groeit en de prijs omhoog gaat.

Tot zover de argumenten voor een stijging of daling van de energieprijzen. Er volgt nog één artikel waarin we ingaan op de dynamiek / het systeem.

Stijn van Liefland