In de zomer heb ik twee artikelen geschreven over het rendement van zonnepanelen voor mijn woning. Inmiddels ligger ze al een tijdje op mijn dak en tot nu toe doen ze het goed. Als ik door de oogharen een berekening maak dan vermoed ik dat we de voorspelde opbrengst wel gaan halen. Maar, leidt dat de komende jaren ook tot de voorspelde besparingen of inkomsten? Een aantal jaar geleden werd standaard bij een investering in duurzame energie gezegd dat de energieprijzen de komende jaren alleen maar omhoog zouden gaan. Goed nieuws dus voor een woningbezitter, het rendement kon alleen maar hoger uitpakken en niet lager.

Door de crisis is de vraag naar energie afgenomen en daardoor is de prijs de afgelopen jaren niet of nauwelijks gestegen. Bij economische groei zou dat dus weer goed moeten komen. Maar steeds vaker lees ik artikelen waarin gesteld wordt dat de energieprijzen de komende jaren helemaal niet gaan stijgen maar zelfs gaan dalen. Voor mijn panelen maakt het niet zoveel meer uit, ze liggen op het dak, ze zijn betaald en ik krijg gratis stroom. Maar het prikkelt mij wel.

Als wij het over het berekenen van rendement zeggen we ook altijd dat je moet kijken naar onzekerheden, worstcase scenario’s en mogelijke risico’s. Bij de aanschaf van zonnepanelen gaat het om relatief kleine bedragen (best veel geld overigens, maar relatief klein). Maar als een corporatie gaat investeren in de renovatie van haar woningbezit of als je als woningkoper extra gaat betalen voor een energiezuinige woning, dan gaat het om grotere bedragen en moet je in ieder geval weten waar je voor kiest en welke scenario’s er mogelijk zijn.

Mijn vraag is dus, hoe zit het nou met die energieprijzen? Gaan ze omhoog of gaan ze naar beneden? Maar vooral welke argumenten worden er gebruikt? Niet dat ik de illusie heb dat ik de tendens in de energieprijzen kan voorspellen, ik kan al wel verklappen dat ik niet tot een conclusie ga komen. Wat ik wel wil doen is de argumenten in beeld brengen die genoemd worden als het over de energieprijzen gaat. Iedereen moet dan zelf maar aanvullend onderzoek doen of mijn verhaal interpreteren.

Denkfout

Overigens doet zich bij mijn onderzoekje naar de energieprijzen een grappig fenomeen voor. Typ in Google de vraag ‘waarom stijgen de energieprijzen’ en er komt een reeks van sites naar boven die allemaal argumenten geven waarom de prijzen gaan stijgen. Doe hetzelfde met de vraag ‘waarom dalen de energieprijzen’ en wederom een groot aantal hits met argumenten waarom de prijzen gaan dalen. Dat kennen we van de denkfouten, de confirmation bias zegt dat als je bevestiging zoekt voor een standpunt je die ook zult vinden. Door deze denkfout laat ik mij dus niet misleiden maar waarschijnlijk liggen er nog meer op de loer, uiteindelijk moet je toch een selectie maken uit alle informatie en probeer dat maar eens objectief te doen.

Ik heb de argumenten samengevat in een mindmap. Veel argumenten vragen om een toelichting, zie hieronder en in de volgende artikelen. Maar nog even de betekenis van deze mindmap. Deze geeft niet aan hoe ik er over denk en geeft ook niet aan wat waar is of niet waar. Ik heb gewoon gekeken welke argumenten aangedragen worden om te laten zien dat de prijzen gaan stijgen of dalen. Dat is het, geen mening, geen oordeel. Overigens ben ik uiteraard wel wat kritisch geweest, grote onzin staat er volgens mij niet in. Maar het zou kunnen dat ik argumenten vergeten ben, of dat er de komende tijd nieuwe argumenten in beeld komen. Ik heb het voornemen om de mindmap de komende tijd verder aan te vullen en indien mogelijk nader te specificeren. Dus als je aanvullingen hebt, geef ze door.

Onzekerheden

Los van de argumenten gaat het bij een voorspelling van de toekomstige energieprijzen ook om onzekerheden. Kan je veel argumenten nog wel volgen (ik verwacht dit … het gevolg is …..). Bij onzekerheden ligt dat anders, voor sommige zaken geldt dat je gewoon niet weet wat je moet verwachten. Ik heb uit mijn speurtocht twee belangrijke onzekerheden gedestilleerd:

• De prijzen worden voor het grootste deel bepaald door belasting en netwerkkosten. Ik heb het dan overigens vooral over de prijzen voor consumenten. Enerzijds heeft die een stabiliserend effect, een stijging van de prijs van fossiele brandstoffen van zeg 20% heeft daarom een veel kleiner effect op onze energierekening. Maar, met name de belastingen zijn een onzekere factor. Voor het berekenen van het rendement van mijn zonnepanelen wil ik precies weten wat ik aan energie uit moet geven. Een verhoging van de BTW van 19% naar 21% heeft effect op mijn rendement, energie wordt duurder. Naast de BTW zitten in de energieprijzen een energiebelasting en sinds begin dit jaar een toeslag duurzame energie verwerkt. De eerste betalen we omdat energiegebruik tot milieubelasting leidt, de tweede om het gebruik van duurzame energie te stimuleren. Ik noem het allemaal onzekerheden. Wat de politiek gaat doen is moeilijk te voorspellen. Voor zowel BTW, energiebelasting als de toeslag geldt dat ze in mijn ogen zomaar omhoog of naar beneden kunnen gaan. Ook zou er een nieuwe belasting bij kunnen komen (net als dit jaar de toeslag voor duurzame energie).
• Conflicten en rampen. Het mag duidelijk zijn dat een conflict in een regio waar veel fossiele brandstoffen gewonnen worden tot een stijging van de prijzen leidt. Maar je moet er ook rekening mee houden dat conflicten opgelost worden. Stel dat de relatie tussen het westen en Iran de komende jaren ingrijpend verbetert dan gaan de prijzen mogelijk naar beneden. Rampen zijn uiteraard al helemaal niet te voorspellen maar een natuurramp op de verkeerde plek (Katrina in de Golf van Mexico) leidt tot hogere prijzen.

Wat moeten we nu met deze onzekerheden? Ik denk dat we vooral moeten beseffen dat onzekerheden een belangrijke rol spelen en dat we vooral niet de illusie moeten hebben dat we ontwikkelingen in de energieprijs precies kunnen voorspellen. Praktisch betekent het dat je goed moet luisteren naar de scenario’s die experts voorspellen en er vervolgens van uit moet gaan dat het een stuk ongunstiger uit kan pakken. Slechter dus dan het worst case scenario.

In de volgende artikelen volgt een toelichting op respectievelijk dalende en stijgende energieprijzen.

Stijn van Liefland